Τετάρτη 27 Ιουλίου 2016

Αντικουλτούρα // 1966-68 Μέρος Δεύτερο : Revolver

"Κύριο μέλημα της αντικουλτούρας είναι να εξαγγείλει έναν νέο ουρανό και μια νέα γη τόσο απέραντα, τόσο θαυμαστά ώστε οι άμετρες αξιώσεις της τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης να εξαναγκαστούν σε οπισθοχώρηση, περιοριζόμενες σε μια δευτερεύουσα και περιθωριακή θέση στη ζωή των ανθρώπων"

Theodore Roszak "Η  γέννηση της αντί-κουλτούρας" (Εκδ. Futura)

Η αντικουλτούρα που γεννήθηκε αμέσως μετά τον B'  Παγκόσμιο Πόλεμο περνώντας μέσα από διάφορα στάδια εξέλιξης και με διαφορετικές διαδικασίες σε κάθε μορφή τέχνης, βρήκε την κορύφωση της στη δεκαετία του '60 και, μέσω της παντελώς υποκειμενικής μου γνώσης, στην τριετία που αναφέρει ο τίτλος. Οι αριθμοί και ο τρόπος που διαχωρίζουν και κατατέμνουν την καθημερινότητα των ζωών μας αποτελούν μια απλή καταγραφή για τη μνήμη. Τίποτα παραπάνω. Δεν είναι γεγονότα από μόνοι τους. Επιθυμώ να θυμηθώ κάποια σημαντικά απομεινάρια της αντίκουλτούρας στις τέχνες μέσα σε αυτή την τριετία.






Έχει περάσει πλέον ακριβώς (σε λίγες μέρες) μισός αιώνας από τη χρονιά, το 1966, που κυκλοφόρησε το πρώτο αληθινά "σοβαρό" (αν και μάλλον λανθάνοντα ακαδημαϊσμό αναπαράγω τώρα) των Beatles, το Revolver. Μέσα σε αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα καθετί γύρω του έχει ξεπεράσει τα όρια του μύθου και έχει ενσωματωθεί στα στερεοτυπικά households της ποπ κουλτούρας. Aυτό ακριβώς είναι και το μεγαλύτερο μειονέκτημα του.
Κοιτώντας, πιάνοντας στα χέρια σου αυτό το αντικείμενο πόθου για πολλούς, έναν δίσκο βινυλίου, το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να μελετήσεις το εξώφυλλο πριν ακόμη ακούσεις το περιεχόμενο του. Κάθε εξώφυλλο το αντιμετωπίζω ως ένα έργο τέχνης, είτε ως μια αυτόνομη παρουσία είτε ως ένα συμπλήρωμα στους ήχους.
Έχοντας ως δεδομένα τον περιορισμό των διαστάσεων (31x31 εκατοστά) και την εικόνα αυτού του εξωφύλλου που φτάνει σε εμάς με χιλιάδες διαφορετικούς τρόπους μέσα στα χρόνια, σίγουρα οι αιχμές τα υπονοούμενα και οι άρρητες αλλά εξαιρετικά επιθετικές στην εποχή τους σημασίες του έχουν λειανθεί, ίσως και εξαφανιστεί. Κάτι ανάλογο θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε και για πολλές εικόνες της τέχνης του 20ου αιώνα. Μόνο που, για παράδειγμα, μπορεί όλοι να αναγνωρίζουν τα murals του Τζάκσον Πόλοκ, αλλά όταν βρεθείς μπροστά σε ένα από αυτά, δεν υπάρχει περίπτωση να μην σε απορροφήσει σαν μια αλυσιδωτή πυρηνική έκρηξη. Είναι (και) θέμα μεγέθους.
Στην περίπτωση του γκρουπ που-κατά δήλωση ενός από τους πιο σημαντικούς της αντικουλτούρας Τζον Λένον-ήταν δημοφιλέστερο του Ιησού, το μέγεθος και η αναγνωρισιμότητα αφαιρούν, αν δεν έχεις τις κεραίες σου έντονα οξυμένες, τα σημαίνοντα που ανέφερα πιο πάνω...
Και όμως. Μπορεί ένα χρόνο πριν με τη λεπτή ειρωνεία του Rubber Soul να έκλειναν απλά το μάτι, εδώ, όμως,σου μιλούν φωναχτά στο αυτί.Επιμένω στην εικόνα. Μέσα από ένα-οριακά-dada collage οι ίδιοι περιβάλουν με χιούμορ και αρχίζουν (σε μια πορεία που θα ακολουθήσουν και άλλα βήματα) να αποδομούν την εικόνα τους ως pin-up ειδώλων. Μέσα από διάφορες πόζες, αληθινές φωτό αλλά και σκίτσα, προκαλούν την αληθινή απορία για το τι θα ακούσεις πιο κάτω.
Το Revolver αποτελεί μια δήλωση από το εξώφυλλο του ήδη. Τέρμα πια οι ωραιοποιήσεις, οι σοβαρές εικόνες και οι clean-cut αφηγήσεις. Εδώ είναι κάτι άλλο, έστω και αν η πρωτόλεια ταμπέλα της ποπ χωράει και με το παραπάνω.
Τη χωράει η απλωμένη θεματική του άλμπουμ με τα hooks και τη singalong λογική να κυριαρχούν την ίδια ώρα που μιλούν για τα ναρκωτικά, την ψυχεδέλεια ως συνειδητή προσπάθεια απόδρασης αλλά και δημιουργίας μια αντικουλτούρας μαζί με απόλυτα προσωπικά τραγούδια και ευφάνταστες-αλλά τόσο κολλητικές-ενορχηστρώσεις.
Το άνοιγμα των οριζόντων του γκρουπ στον πειραματισμό και σε κάθε contemporary προσπάθεια ηχητικής διαφοροποίησης αποτελούσε όχι μια hipster εναλλαγή αλλά μια προσωπική ανάγκη απόδρασης από τον βαρετό κόσμο του stardom. Η ουσιαστική βοήθεια του George Martin στην παραγωγή έκανε το Revolver ένα ολόφρεσκο παιδί της εποχής του αλλά όχι μόνο.
Πάνω στα μοτίβα των τραγουδιών του στήθηκαν καριέρες και μουσικά υπό-είδη, ενώ κομμάτια όπως το υπερψυχεδελικό ρυθμικό τριπάκι Tomorrow never knows δεν θα γεράσουν ποτέ.Οι τεχνικές λεπτομέρειες στη μικρή διάρκεια του άλμπουμ σαν τους με ακρίβεια δουλεμένους κόμπους ενός περσικού χαλιού ενώνουν την απόσταση της ποπ από τον πειραματισμό με καταλύτη το στούντιο και την καλπάζουσα καλλιτεχνική φαντασία τους.
Ακόμα και έτσι, αλλά ακριβώς και γιατί έτσι, το αποτέλεσμα είναι μια μικρή απρόσμενη επανάσταση που δεν κλονίζεται από το ολισθηρό δρόμο του mainstream, αντίθετα έβαλε και αυτό ένα γερό θεμέλιο στη διαφορετική, επιθετική (έστω χαμογελαστή και με μυριάδες υπονοούμενα) επίδραση της αντικουλτούρας των 60's.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου