Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2016

Γυρίζω πίσω





..."Κι αν είναι να γίνω ένα άγριο και φυσικό πάρκο από αργόσχολους ονειροπόλους, δεν πρέπει πια να παραμείνω εδώ στην τακτοποιημένη μωρότητα της υπεύθυνης, ενήλικης ζωής. Οφείλω να το κάνω αυτό αναζητώντας το χαμένο χρόνο, στο όνομα της ανάμνησης της ζωής ενός παιδιού που στραγγαλίστηκε και πνίγηκε από εκείνους που ενέδωσαν. Ότι και αν έχουν δημιουργήσει οι πατεράδες και οι μανάδες εγώ το απαρνιέμαι. Γυρίζω πίσω σ' έναν κόσμο ακόμα μικρότερο από τον αρχαιοελληνικό κόσμο, γυρίζω πίσω σ' έναν κόσμο που μπορώ πάντα να αγκαλιάσω με απλωμένα χέρια, τον κόσμο αυτού που ξέρω και βλέπω και αναγνωρίζω από τη μια στιγμή στην άλλη. Οποιοσδήποτε άλλος κόσμος είναι άνευ ουσίας και σημασίας για μένα, είναι αλλότριος και εχθρικός. Διαβαίνοντας πάλι τον πρώτο λαμπρό κόσμο που ήξερα σαν ήμουν παιδί, δεν επιθυμώ να παραμείνω και να ξαποστάσω εκεί, αλλά να πάω πιο πίσω,  σ' έναν ακόμα πιο λαμπρό κόσμο, από τον οποίο θα πρέπει να έχω αποδράσει. Πως είναι αυτός ο κόσμος, ούτε που το ξέρω, μήτε και είμαι σίγουρος ότι θα τον βρω, αλλά αυτός είναι ο κόσμος μου και τίποτα άλλο δεν με δελεάζει"...

Χένρι Μίλερ " Ο Τροπικός του Αιγόκερω"

Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2016

Της νύχτας οι αρματολοί και της αυγής oι κλέφτες



Της νύχτας οι αρματολοί και της αυγής oι κλέφτες
ολονυχτίς κουρσεύανε και τες αυγές κοιμώνται,
κοιμώνται στα δασά κλαριά και στους παχιούς τους ίσκιους.
Είχαν αρνιά και ψήνανε, κριάρια σουβλισμένα,
μα είχαν κι ένα γλυκό κρασί, που πίν' ν τα παλικάρια.
Κι ένας τον άλλο έλεγαν, κι ένας τον άλλον λέει:
«Καλά τρώμε και πίνουμε και λιανοτραγουδάμε,
δεν κάνουμε κι ένα καλό, καλό για την ψυχή μας;
-ο κόσμος φκιάνουν εκκλησιές, φκιάνουν και μοναστήρια.
Να πάμε να φυλάξουμε στης Τρίχας το γεφύρι
που θα περάσει ο βόιβοντας με τους αλυσωμένους
να κόψουμε τους άλυσους να βγουν οι σκλαβωμένοι,
να βγει της χήρας το παιδί, π' άλλο παιδί δεν έχει,
π' αυτή το 'χει μονάκριβο στον κόσμο ξακουσμένο.

(Από τα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της Α' Λυκείου)

Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2016

A poem from Directing Hand




Heart's Archive (απόσπασμα)

...Ι leave the fiscal year
enter the crystal year
where i break
into serious pieces,
where missing people
speak in rivers and
think in seas
medicine cabinet acts miscalculated
eclipse clap hands,
drink crypt-cans a stone's throw from where you were born...



Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2016

Αντικουλτούρα // 1966-68 Μέρος Έκτο : Blow-up (Swinging London μέρος πρώτο)

"Κύριο μέλημα της αντικουλτούρας είναι να εξαγγείλει έναν νέο ουρανό και μια νέα γη τόσο απέραντα, τόσο θαυμαστά ώστε οι άμετρες αξιώσεις της τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης να εξαναγκαστούν σε οπισθοχώρηση, περιοριζόμενες σε μια δευτερεύουσα και περιθωριακή θέση στη ζωή των ανθρώπων"

Theodore Roszak "Η  γέννηση της αντί-κουλτούρας" (Εκδ. Futura)

Η αντικουλτούρα που γεννήθηκε αμέσως μετά τον B'  Παγκόσμιο Πόλεμο περνώντας μέσα από διάφορα στάδια εξέλιξης και με διαφορετικές διαδικασίες σε κάθε μορφή τέχνης, βρήκε την κορύφωση της στη δεκαετία του '60 και, μέσω της παντελώς υποκειμενικής μου γνώσης, στην τριετία που αναφέρει ο τίτλος. Οι αριθμοί και ο τρόπος που διαχωρίζουν και κατατέμνουν την καθημερινότητα των ζωών μας αποτελούν μια απλή καταγραφή για τη μνήμη. Τίποτα παραπάνω. Δεν είναι γεγονότα από μόνοι τους. Επιθυμώ να θυμηθώ κάποια σημαντικά απομεινάρια της αντίκουλτούρας στις τέχνες μέσα σε αυτή την τριετία.





Είναι αρκετά σαφές πλέον πως οι mainstream αφηγήσεις πάσχουν μέσα στα απλοϊκά σχήματα που δημιουργούν.  Πίσω από την ηθελημένη τροπή των πραγμάτων προς μία κατεύθυνση πνίγονται στις αντιφάσεις και τις ευκολίες τους και γίνονται διάτρητες σε κάθε είδους εμπεριστατωμένη κριτική.
Φέρνω στο μυαλό μου όλο το μύθο που χτίστηκε πίσω από τη φράση swinging London και τις τυποποιημένες εικόνες των κόκκινων λεωφορείων, της Twiggy, των parties και των μεσήλικων λονδρέζων που κυκλοφορούσαν ως εμφανισιακά alter ego του Χίτσκοκ στις ταινίες του. Πίσω από αυτή τη ρηχή χαζοεικόνα κρύβεται μια μεγαλούπολη (η πρώτη της σύγχρονης ευρωπαϊκής εποχής) στην ίδια διαρκή καλλιτεχνική αναζήτηση των πρωτοποριών όπως το ανεστραμμένο είδωλο της από την άλλη μεριά του Ατλαντικού, η Νέα Υόρκη. Κρύβεται η γεμάτη εντάσεις διαπάλη του κλασσικού βρετανικού συντηρητισμού με τη νεολαία που βγαίνει στους δρόμους, δημιουργεί και εξεγείρεται. Κρύβεται η καρδιά μιας πόλη που  (ακόμη και τώρα) αποτελεί σταυροδρόμι πολιτισμών και ανταλλαγής ανθρώπινων εμπειριών. Πίσω από τις (υπαρκτές μεν) γραφικότητες για τα ναρκωτικά, τις κοντές φούστες και τα ξέφρενα πάρτι που έσφυζαν από δήθεν περσόνες (θυμάσαι το Πάρτυ με το ρεσιτάλ του ballbreaker Peter Sellers;), υπήρχαν πυρήνες αμφισβήτησης όπου μέσω του γραπτού λόγου, της πρόζας, της μουσικής, της εικόνας, του χορού και της ώσμωσης όλων των παραπάνω στους δρόμους, αμφισβητούσαν και εξεγείρονταν.
Μέσα (και μαζί) στα παραπάνω μου μοιάζει απόλυτα ταιριαστή η εικόνα του Μικελάντζελο Αντονιόνι στους ίδιους δρόμους. Ο Αντονιόνι αποτέλεσε-προσωπική γνώμη-τον περισσότερο διεθνή και λιγότερο ιταλό απ΄τους μεγάλους του ιταλικού νεορεαλισμού. Οι δυστοπικές ελεγείες του για τους προβληματισμούς, τα άγχη και τις αβαρίες του μισαλλόδοξου όντος που ονομάζουμε σύγχρονος άνθρωπος των μεγαλουπόλεων, θα μπορούσαν να έχουν γυριστεί με την ίδια ευκολία και εκτός της ιταλικής χερσονήσου. Η παρουσία του, εν έτι 1966, και τα γυρίσματα μιας ταινίας στο Λονδίνο μοιάζουν απόλυτα ταιριαστά κομμάτια ενός παζλ.
Υποθέτω πως αυτή η ταινία-εκτός Ιταλίας-θα αποτέλεσε ένα ρίσκο και ένα στοίχημα για τον ίδιο. Χωρίς να αποτελεί το απόλυτο αριστούργημα του, το τελικό αποτέλεσμα τον δικαίωσε. Είναι εντυπωσιακό το πόσο ο ίδιος φαίνεται να εντάσσεται στο κλίμα του μέρους που βρίσκεται και όχι να προσπαθεί να προκαλέσει το ανάποδο. Σημάδι έλλειψης ΄του κακώς εννοούμενου καλλιτεχνικού εγωισμού. Το Blow-up κινείται προς δύο κατευθύνσεις. Η μία και προφανής είναι να διηγηθεί μια ιστορία. Η δεύτερη βρίσκεται ακριβώς μέσα στο πλαίσιο στο οποίο έχω αναφερθεί ήδη σε προηγούμενα κείμενα της ίδιας σειράς: η αμφισβήτηση και η αντίδραση μαζί με την αθρόα διάθεση για παράθεση νέων λύσεων αποτελούν τον κοινό παρονομαστή από τον οποίο κανείς και καμιά δεν θέλει και δεν μπορεί να ξεφύγει. Μόνο που τα βέλη του Αντονιόνι στρέφονται προς περισσότερες από μία κατευθύνσεις.
Το ετερόκλητο πλήθος (διάφορες περσόνες τσίρκου, μπουφόνοι χαρακτήρες ) που διαδηλώνει εναντίον του πολέμου στην αρχή της ταινίας αποτελεί το μοναδικό ιταλικό στοιχείο της ταινίας. Η παρουσία τους, επίσης στο τέλος μοιάζει να βάζει τα όρια-κοινωνικά, ιδεολογικά, πολιτικά-μέσα στα οποία ο δημιουργός της επιτρέπει να κινηθεί. Στο ενδιάμεσο μια απλή ιστορία, όχι και τόσο καθημερινή βέβαια, μετατρέπεται σε μια κυνική κριτική του κόσμου της τέχνης και της αδιαφορίας που αυτός δείχνει απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω του. Ο πρωταγωνιστής και ήρωας της ταινίας αναγκάζεται απ' όσα του συμβαίνουν να πάρει αποφάσεις με ξεκάθαρα ηθικό χαρακτήρα και να απομακρυνθεί με ταχύτητα από την τρυφηλότητα της καθημερινότητας του. Από την αφετηρία μιας βολικής πραγματικότητας φτάνει στο σημείο να αγγίζει ένα οργανωμένο έγκλημα με πολιτικές προεκτάσεις, ένα έγκλημα που προέρχεται από την ίδια τάξη ανθρώπων που είναι υπεύθυνη για τη δική του καλή ζωή.
 Στα δικά μου μάτια ο Αντονιόνι υιοθετεί τις αρχές του αγγλικού free cicema (άλλο ένα στοιχείο που συνηγορεί πως πλησιάζει τη δημιουργία του με καθαρά χέρια χωρίς έτοιμες λύσεις) για να φτιάξει μια ιστορία η οποία ίσως αντανακλά και το φόβο του ίδιου του δημιουργού να μιλήσει ξεκάθαρα και να κριτικάρει δείχνοντας με το δάχτυλο. Όχι. Η κριτική του αποτίθεται θαμμένη κάτω από πολλά στρώματα σινεφίλ εικόνων ενός βροχερού, σκληρού και απάνθρωπου Λονδίνου. Πετυχαίνει, όμως, να λειτουργήσει με τον τρόπο που κάθε σημαντική τέχνη με τις αιχμές της λειτουργεί. Υποδόρια μέσω άρρητων διαδρομών και ποιητικών πλάνων σου μεταδίδει την απουσία νοήματος που ενυπάρχει στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Πιθανότατα κάπου εκεί βρίσκεται και η έκρηξη που ο τίτλος της ταινίας υπονοεί.

Σάββατο 1 Οκτωβρίου 2016

Murray Bookchin: Το λυκόφως έρχεται νωρίς




Το κείμενο The Twilight Comes Early  γράφτηκε το Νοέμβρη του 2004 και αποτελεί ένα από τα τελευταία κείμενα του Murray Bookchin.

"Το λυκόφως έρχεται νωρίς, όπως στο φθινόπωρο του χρόνου και το φθινόπωρο της ζωής. Κάθε μέρος του σώματος μου μου διακυρήσει την αιωνιότητα που πρέπει να έρθει σύντομα-οι αυξανόμενοι πόνοι της θανατηφόρας ασθένειας που έχει εποικίσει στο κορμί μου, η εξασθένιση των οργάνων μου, η απώλεια ενέργειας, η επιθυμία του θανάτου. Έτσι θα πρέπει να'ναι γι' αυτούς που πλησιάζουν το θάνατο. Δεν νοιώθω τίποτα πέρα από θλίψη γι' αυτούς που είναι ακόμη νέοι. Είναι τόσο θλιβερό ότι τα παιδιά μου θα πρέπει να αντιμετωπίσουν μια ζωή στειρότητας και φόβου.

Πέρασαν τρεις μήνες από τότε που επανεξελέγη ο Μπους. Η ιστορία απειλεί να γυρίσει πίσω μια εποχή! Αυτό που κρατούσε σε συνοχή τη ζωή μου ήταν ο σοσιαλισμός. Δεν ξέρω αν θα εμφανιστεί ποτέ μια κοινωνία που θα στηρίζεται στην κοινότητα, τη φροντίδα την αλληλεγγύη, που προπαντός θα στηρίζεται στο λόγο. Ο λόγος κατηύθυνε πάντα τις πεποιθήσεις και συχνά τις πράξεις μου. Τώρα η θέρμη μου σβήνει αν και οι πεποιθήσεις μου είναι πιο ισχυρές από ποτέ.

Αυτό ήταν το φως της ζωής μου, που με καθοδηγούσε και με πονούσε. Ο σοσιαλισμός ήταν το αστέρι που καθοδηγούσε τη ρότα των συλλογισμών μου, όσο και αν τελικά κατόρθωσε να διαψεύσει τις ελπίδες μου. Το να με γνωρίζεις σημαίνει να γνωρίζεις τις ορθολογικές ιδέες μου, όχι να γνωρίζεις τις χρονολογίες των βιολογικών γεγονότων, να διαβάζεις το βιβλίο της ζωής μου. Αυτές οι ορθολογικές ιδέες, καθεμιά διατεταγμένες διαλεκτικά σε ενεργές πραγματικότητες, διαμορφώνουν τον πυρήνα της ύστατης ύπαρξης μου. Όλα τα άλλα είναι αδυναμίες, άτακτες συνέχειες, συχνά απλά γεγονότα. Είναι από αυτή την κληρονομιά της ελευθερίας που η δική μου αίσθηση της συνέχειας διαμόρφωσε το διπλό έλικα της σκέψης μου, η οποία αλληλεπιδρά με την κληρονομιά της κυριαρχίας, καθώς η μία διαπλέκεται με την άλλη. Τα δύο μαζί αποτελούν το θώρακα της ύπαρξης μου, το ένα στηρίζεται στην παράδοση του άλλου, εξαντλείται στο άλλο, έως ότου η ελευθερία φτάσει στον πληρέστερο (αν και μη δυνάμενος να γνωρισθεί) δυνατό βαθμό, για τον εκάστοτε τόπο και χρόνο.

Δεν ξέρω αν υπάρχει ένα τέλος της ιστορίας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ξέρω αν μπορεί ποτέ να υπάρξει. Ο λόγος με κάνει να πιστεύω ότι δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει. Αλλά δεν χρειάζεται αν πιστέψω ότι μπορεί να υπάρχει. Αυτό που θα πρέπει να συμβεί είναι η κληρονομιά της ελευθερίας-τόσο η προσωπική όσο και η κοινωνική-να εξαπλωθεί αργά ως ένα σημείο, στο οποίο, διαμέσου της αλληλεπίδρασης θα απορροφήσει την κληρονομιά της κυριαρχίας. Αυτές οι δύο τελικά θα γίνουν μία, με την έννοια ότι η κυριαρχία θα καταστεί άνευ νοήματος. Θα γίνει πολύ ανορθολογική για να μπορεί να προτάξει οποιονδήποτε ισχυρισμό εναντίον της ελευθερίας.

Αναγνωρίζω όμως ότι αυτό είναι το ρομαντικό στοιχείο που κατοικεί μέσα μου, ως η δική μου αρχή της ελπίδας. Όπως τα οικονομικά θα πρέπει να γίνουν μια ηθική σε μια ορθολογική κοινωνία (η οποία είναι η κοινωνία που θα ήθελα να δω να παίρνει σάρκα και οστά), έτσι δίνω στο ρομαντικό στοιχείο μια μόνιμη θέση στα ανθρώπινα ζητήματα. Αν ζεις χωρίς κοινωνικό ρομάντζο, είναι σαν να βλέπεις χωρίς χρώματα. Φαντάσου πως θα ήταν μια ασπρόμαυρη ζωή , χωρίς να είσαι ικανός να ακούς τη μουσική. Βήμα με βήμα οι δυνατότητες μας μετατράπηκαν σε ένα οργανωμένο ήχο, όπως η ακοή, και γεννήθηκε η Μασσαλιώτιδα."

(Όπως δημοσιεύεται στο 16ο τεύχος της Ευτοπίας)